K/T ve K/R siyasi aktörlerinin Kuzey İrlanda Çalışma Ziyareti 

Kıbrıs Diyalog Forumu (KDF) kapsamında 6-11 Kasım 2023 tarihlerinde her iki toplumdan siyasi aktörlerin katıldığı bir çalışma ziyareti düzenlenmiş ve katılımcılar Kuzey İrlanda'nın çatışmadan- müzakerelere, anlaşmaya, uygulamaya ve bugün gelinen noktaya uzanan yolculuğunu yakından görme şansına sahip olmuşlardır. Katılım, K/T siyasi partilerinden CTP, DP, HP ve UBP temsilcileri ve K/R siyasi partilerinden AKEL, DISY, DEPA ve Yeşiller temsilcileri yanı sıra eski baş müzakerecilerden oluşmuştur. Çalışma ziyareti, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve uygulaması Kuzey İrlanda Yurtdışı İşbirliği Örgütü (NI-CO) ile KDF Sekretaryası tarafından yürütülen Kıbrıs Diyalog Forumu'na destek projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Çalışma ziyareti, katılımcıların Kuzey İrlanda'nın barışa uzanan yolculuğunu bütünlüklü bir şekilde gözden geçirmelerine, barış sürecinin çeşitli aşamalarını kendi tarihselliği içerisinde daha iyi anlamalarına olanak sağladı. Aynı zamanda katılımcılar, anlaşmaya ulaşmak için, sadece nelerin işe yaradığına değil, Belfast/Good Friday Anlaşması'na ulaşmanın ve uygulamanın karmaşıklığını ve zorluklarını da gözlemleme imkanına sahip oldular. 

Katılımcılar, deneyimli İrlandalı diplomat Tim O'Connor'dan çatışmanın tarihi ve siyasi arka planı ile birlikte anlaşmaya varmak için müzakerelerin nasıl tasarlandığını ve ardındaki felsefeyi dinleme fırsatı buldular. Katılımcılar ayrıca Kuzey İrlanda Meclis Başkanı Sayın Alex Maskey tarafından karşılanarak, anlaşmanın uygulanmasına ilişkin konuları değerlendirdiler. Kuzey İrlanda Meclisi, Kuzey İrlanda Yürütme Ofisi, Kuzey-Güney Bakanlar Konseyi Ortak Sekreteryası ve bazı Kuzey-Güney uygulama organları da dahil olmak üzere anlaşmanın farklı başlıkları altında kurulan resmi kurumlarla toplantılar yaptılar. Programın son bölümünde katılımcılar barış sürecine bilfiil dahil olan siyasi aktörlerin yanı sıra Sinn Fein, DUP, SDLP, UUP ve Alliance olmak üzere Kuzey İrlanda'daki başlıca siyasi partilerin yetkililerinin görüşlerini dinleyerek sorular yönelttiler. Muhataplar, barış anlaşmasının imzalanmasından 25 yıl sonra barış süreci, uygulanışı ve bugün gelinen nokta hakkındaki görüşlerini paylaştılar.

Çalışma ziyareti, her barış sürecinin farklı olduğu ve her sürecin kendine özgü tarihsel ve siyasi bağlamının yanı sıra aktörleri arasındaki karmaşık ilişkiler kümesine göre şekillendirilmesi gerektiği anlayışıyla gerçekleştirilmiştir. Kuzey İrlanda barış sürecinin eski bir katılımcısının belirttiği üzere: "Her durum farklı olsa da her durum birbirinin yankılarını taşır." Bu anlayışla, Kuzey İrlanda örneğinde hem anlaşmaya giden süreçte hem de anlaşmanın uygulanmasında yaşanan başarılardan ve zorluklardan dersler çıkarılabileceği tüm katılımcılar tarafından kabul edilmiştir. Tüm katılımcılar arasında, adaya döndükten sonra da diyaloğun ve fikir alış-verişlerinin sürdürülmesi gerektiği konusunda ortak bir anlayış vardır. 

Kuzey İrlanda ziyaretinde görüşülen tüm muhataplar barış sürecinin bir yolculuk, yaşayan bir süreç olduğunu, Belfast/Good Friday Anlaşması'nın önemli bir mihenk taşı olduğunu ve ancak 25 yıl sonra bile aktörler arasında diyaloğu, katılımı ve karşılıklı uzlaşmayı gerektirdiğini tekrarladılar.